Jamovi ile İşletme Büyüme ve Genişleme Analizleri

Büyüme ve genişleme; “daha fazla satış”tan ibaret değildir. Hangi müşteriye hangi değerle, hangi kanallardan, hangi hız ve sermaye verimliliğiyle ulaşacağınıza dair bütüncül bir karar sistemidir. Bu sistem; pazar boyutlama (TAM–SAM–SOM), ürün–pazar uyumu (PMF), büyüme motorları (PLG/SLG/MLG), unit economics (LTV/CAC, brüt marj), kanal–teklif–fiyat–paket stratejileri, coğrafi ve dikey genişleme, ortaklıklar ve platformlar, M&A ve entegrasyon, sermaye tahsisi ve risk–senaryo bileşenlerinin birlikte yönetilmesiyle çalışır.

1) Veri Mimarisi: Büyümenin sinir sistemi

Tablolar:

• Pazar araştırması: segment büyüklükleri, büyüme oranı, rakip payları, ödeme isteği (WTP), satın alma kriterleri.

• CRM/Ürün analitiği: edinim kaynağı, aktivasyon adımları, özellik kullanım derinliği, 7/30/90g retention, churn nedenleri.

• Pazarlama/kanal: bütçeler, gösterim–erişim–tıklama–dönüşüm, adstock, ROAS/ROMI.

• Satış: fırsat aşamaları, kazanma oranı, satış döngüsü süresi, ortalama anlaşma (ACV), yinelenen gelir (MRR/ARR).

• Finans: ARPU, brüt marj, katkı marjı, CAC, LTV, payback, FAVÖK, ROIC.

• Operasyon/tedarik: kapasite, lead time, OEE, OTIF, COPQ.

• Müşteri deneyimi: NPS/CSAT, şikâyet temaları, çözüm süresi.

Jamovi adımı: Data → Open; Merge/Join ile zaman–segment–ürün/plan–kanal–bölge anahtarı; Compute ile adstock, cohort (ilk temas tarihi), z-skor ve hareketli ortalama, PMV endeksleri, NSM (North Star Metric) tanımı, LTV/CAC, payback (ay). Not sütununda dönüşümleri ve ölçüm sözlüğünü belgeleyin (audit trail).

---

2) Pazar Boyutlama: TAM–SAM–SOM ve fırsat ısı haritası

Metrikler: TAM (toplam adreslenebilir pazar), SAM (hizmet verilebilir), SOM (gerçekçi pay), büyüme oranları, rekabet yoğunluğu, regülasyon ve giriş bariyerleri.
Jamovi:

• Skor kartı (0–100): fırsat = f(büyüklük, büyüme, rekabet, marj potansiyeli, yerelleştirme zorluğu).

• OLS: erken satış = f(SAM skoru, lansman sırası, kanal erişimi).
  Örnek: “SOM 24 ayda %6 ulaşılabilir; ilk dalga 5 il/ülke; yüksek büyüme × düşük bariyer kombinasyonları ‘A öncelikli’.”

Karar kartı: İlk 12 ay “A alanları” (skor ≥75) — hızlı kazanım; 12–24 ay “B alanları” (60–74) — pilot+uyarlama; “C alanları” (≤59) — bekleme/araştırma.

---

3) Ürün–Pazar Uyumu (PMF) ve İçgörü Madenciliği

Metrikler: “ürün yoksa üzülürüm” oranı, NPS, organik büyüme payı, retention plato seviyesi, “ilk değer anına” süre.
Jamovi:

• EFA/Faktör: değer boyutları; Cronbach α ≥0,70.

• Mediation: onboarding → (ilk değer) → 30g retention → NPS.

• OLS/Logit: aktif kullanıcı = f(özellik seti, eğitim/yardım, fiyat, kanal).
  Örnek: “İlk değer <48 saatte sağlanırsa 30g retention +5,2 p. Mikro eğitim + uygulamalı tur gerekli.”

Karar kartı: PMF sinyali oluşmadan bütçe ölçeklemeyin; önce ilk değer akışını düzeltin.

---

4) Büyüme Motorları: PLG, SLG, MLG ve hibrit model

Tanımlar:

• PLG (Product-Led Growth): ürün içi davetler, self servis, freemium/deneme.

• SLG (Sales-Led Growth): hedef hesap–çözüm satışı, ACV↑, döngü uzun.

• MLG (Marketing-Led Growth): içerik ve kampanya odaklı edinim.
  Jamovi:

• OLS/Panel: büyüme (MRR/ARR) = f(PLG/SLG/MLG ağırlıkları, kanal, segment).

• Heterojenlik: segment × motor etkileşimi.
  Örnek: “SMB’de PLG, kurumsalda SLG baskın; geçiş noktası ACV ≈ ₺x.”

Karar kartı: Hibrit model; PLG ile giriş, SLG ile genişleme (land & expand); MLG ile talep üretimi.

---

5) Edinim–Aktivasyon–Elde Tutma (AARRR)

Metrikler: edinim kanalı, aktivasyon oranı, 7/30/90g retention, ARPU, churn, davet katsayısı (k).
Jamovi:

• Kohort ısı haritası;

• Survival/Cox: churn süresi = f(onboarding, destek, hata, fiyat).

• Mediation: onboarding → (özellik kullanımı) → retention → ARPU/LTV.
  Örnek: “Onboarding turu + destek sohbeti → 30g retention 1,7×; LTV +₺y.”

Karar kartı: Retention < hedefse edinime bütçe artırmayın; önce değer akışını hızlandırın.

---

6) Gelir Büyümesi: Fiyat–Karışım–Hacim (PMV) ayrıştırması

Metrikler: fiyat endeksi, ürün/kanal/segment karışımı, hacim.
Jamovi:

• Compute ile baz endeks; su şelalesi: gelir farkına PMV katkıları.
  Örnek: “Gelirde +₺6,4 mn: fiyat +₺3,1 mn, karışım +₺2,0 mn, hacim +₺1,3 mn.”

Karar kartı: Karışım katkısı düşükse paket mimarisini ve kanal stratejisini gözden geçirin.

---

7) LTV/CAC, Payback ve Büyüme Verimliliği

Metrikler: LTV, CAC, LTV/CAC, geri ödeme (ay), büyüme verimliliği (Rule of 40 SaaS benzeri), büyüme başına nakit yakım.
Jamovi:

• OLS/Logit: LTV = f(ARPU, marj, retention, plan/özellik).

• Panel: kanal/segment bazında LTV/CAC.
  Örnek: “LTV/CAC = 3,8; payback 9 ay. Sosyal+arama karması 3,2; içerik+referral 4,6.”

Karar kartı: “3× ve ≤12 ay” hedefi tutmayan kanallar ölçeklenmez; test–öğren–kaydır döngüsü.

---

8) Fiyat–Paket İnovasyonu ve WTP (Conjoint/Choice)

Metrikler: ödeme isteği (WTP), plan dönüşüm oranı, churn, ARPU.
Jamovi (R eklentisiyle): conjoint/choice verisinden part-worth ve WTP; Logit: churn = f(fiyat, paket, özellik.
Örnek: “Hızlı destek +₺7 WTP; modüler eklentiye geçiş churn’i −1,2 p düşürdü.”

Karar kartı: Değerli özelliği tek pakete kilitlemek yerine modülerleştirin; ARPU↑, churn↓

---

9) Kanal Açılımı: Marketplace/Ortaklık/Doğrudan

Metrikler: kanal payı, marj, iade, kanal çatışması, edinim kalitesi (LTV/CAC).
Jamovi:

• DiD: yeni kanal lansmanı öncesi–sonrası etkisi (off/online kanallar).

• OLS: marj = f(kanal, iade, navlun, indirim yoğunluğu).
  Örnek: “Marketplace LTV/CAC 2,2; doğrudan 3,6. Marketplace > görünürlük, doğrudan > kârlılık.”

Karar kartı: Marketplace’te tavan–taban fiyat koridoru; doğrudan kanalda sadakat ve paket değer.

---

10) Coğrafi Genişleme ve Yerelleştirme

Metrikler: gelir/kişi, ödeme altyapısı, lojistik erişim, dil/kültür uyumu, regülasyon, rekabet yoğunluğu.
Jamovi:

• Skor kartı (0–100) + OLS: ilk 90 gün satış = f(skor, yerelleştirme düzeyi, lansman sırası.

• DiD: yerelleştirme (dil/ödeme/teslim) öncesi–sonrası dönüşüm farkı.
  Örnek: “Yerel ödeme + yerel içerik → dönüşüm +%14.”

Karar kartı: Pilot–öğren–genişlet; “A pazarları”na paralel lansman; “B pazarları” önce pilot.

---

11) Ortaklıklar ve Ekosistem (B2B2C, entegrasyonlar)

Metrikler: ortak getiri, entegrasyon devreye alma süresi, POC→pilot→ölçek dönüşüm oranı, müşteri kazanım kalitesi.
Jamovi:

• Logit: POC→pilot(1/0) = f(ortak yetkinlik, ürün uyumu, iç sponsor.

• OLS: partner geliri = f(entegrasyon sayısı/kalitesi.
  Örnek: “#API entegrasyonu başına MRR +₺x; kurulum kılavuzu → time-to-first-value −%y.”

Karar kartı: Ortaklara hızlı şerit (öncelikli destek + teknik rehber) ve ortak pazarlama fonu.

---

12) PLG Deneyleri: İçeride büyüme döngüleri

Metrikler: davet katsayısı (k), paylaşım/ilgili kişi daveti, ürün içi mesaj tıklaması, özellik denemesi→abonelik dönüşümü.
Jamovi:

• A/B: onboarding turu, deneme sınırları, ürün içi mesaj.

• OLS/Logit: aktivasyon/upgrade = f(nudge, limit, eğitim.
  Örnek: “İlerleme çubuğu + ‘ilk başarı’ rozetleri → aktivasyon +%12; upgrade +%6.”

Karar kartı: Viral döngüler için “k × retention × conversion” üçlüsünü birlikte optimize edin.

---

13) Ürün Yol Haritası ve Özellik Ekonomisi

Metrikler: özellik kullanım oranı, derinlik skoru, FPY/bug, NPS etkisi, gelir/özellik katkısı, bakım maliyeti.
Jamovi:

• Mediation: özellik → (kullanım derinliği) → NPS/gelir.

• Şelale: marj/gelir farkına özellik katkıları.
  Örnek: “Kullanımı <%5 + yüksek bakım 2 özellik mezarlığa; bütçe ‘değer üreten’ özelliğe.”

Karar kartı: Yol haritası etki (₺/pp) + güven aralığı + süre + bağımlılık ile önceliklensin.

---

14) M&A: Büyümenin satın alması ve entegrasyon

Metrikler: hedef çarpanları, sinerji (gelir/maliyet), entegrasyon süresi, churn riski, kültür uyumu.
Jamovi:

• OLS: sinerji gerçekleşmesi = f(entegrasyon planı, veri uyumu, liderlik sponsorluğu).

• Senaryo: çarpan +0,5×; sinerji −%20; gecikme +3 ay.
  Örnek: “Müşteri geçiş programı → churn riski −1,1 p; sinerji gerçekleşmesi +%x.”

Karar kartı: Earn-out ile risk paylaşımı; “tek ürün–tek fatura” entegrasyonu; veri haritası önce.

---

15) Kapasite–Tedarik Ölçeklenmesi: Büyürken bozulmamak

Metrikler: kapasite kullanım, lead time, OEE, OTIF, COPQ, tedarik risk puanı.
Jamovi:

• Logit: stok-out(1/0) = f(lead time, güvenlik stoğu, çift kaynak.

• DiD: otomasyon/çizelge iyileştirmesi sonrası OEE/OTIF farkı.
  Örnek: “Çift kaynak + emniyet stoğu → stok-out −%z; OTIF +3 p.”

Karar kartı: Büyüme planı operasyon ve tedarik panolarıyla eşzamanlandırılsın; “büyüme borcu” birikmesin.

---

16) Örgüt Tasarımı, Yetkinlik ve OKR/NSM

Metrikler: NSM (North Star Metric), ekip OKR başarım, işe alım hızı, devinim, yetkinlik boşlukları.
Jamovi:

• Mediation: lider mesaj netliği → (amaç netliği/psikolojik güven) → OKR başarımı.

• OLS: NSM = f(benimseme, kalite, kanal, destek hızı.
  Örnek: “NSM = ‘ilk değere ulaşan kullanıcı sayısı’; OKR ritmi aylık; sponsor 30 dk engel kaldırma.”

Karar kartı: Ödül sistemi sadece hacme değil kalite ve elde tutmaya bağlansın.

---

17) Gelir Tahmini ve Bütçe–Varyans

Metrikler: MRR/ARR, satış hunisi, kazanma oranı, döngü süresi, fiyat/paket, kampanya, mevsim.
Jamovi:

• Panel/OLS: gelir = f(fiyat, promosyon, stok, kanal, mevsim.

• Varyans köprüsü: bütçe–gerçekleşen farkına katkılar.
  Örnek: “Varyansın %…’i fiyat/hacim; paket karışımını ve kampanya zamanlamasını düzeltin.”

Karar kartı: Tahmin–bütçe “tek sürüm gerçek”e bağlansın; sapma sahipliği net.

---

18) Risk–Senaryo–Stres: “Kötünün kötüsü”

Şok seti: talep −%10, kur +%12, enerji +%20, rakip agresif fiyat, kanal kapanışı, platform politika değişimi.
Jamovi: Baz vs şok: MRR/ARR, marj, LTV/CAC, payback, OTIF, COPQ.
Karar kartı: Hangi kaldıraç (fiyat/paket, alternatif kanal, telafi, otomasyon, hedge) hangi metriği ne kadar düzeltir?

---

19) Büyüme Panosu: Tek sayfada hız + kalite + verim

Kutular: TAM–SAM–SOM ve fırsat skorları, PMF sinyalleri (retention/NPS/ilk değer süresi), AARRR ve kohort ısı haritası, kanal ROAS/ROMI, LTV/CAC ve payback, PMV şelalesi, paket–WTP, PLG deneyi sonuçları, ortaklık dönüşüm oranları, kapasite–OTIF, M&A entegrasyon KPI’ları, senaryo–stres şeritleri.
Görsel dil: ısı haritası (pazar×segment fırsat), su şelalesi (PMV ve marj/gelir köprüleri), kontrol grafiği(NSM/retention), radar (büyüme yetkinlik profili).

---

20) Sağlamlık, Etik ve Yönetişim

• Ölçüm: UTM/kanal etiket hataları, “self-selection” bias, anket sosyal istenirlik; paket tanımı ve fiyat endeksi tutarlılığı.

• Seçilim/endojenlik: yüksek potansiyelli segmentlere daha çok yatırım; fiyat–promosyon eşzamanlılığı; kanal hedefleme.

• Nedensellik: DiD, lead–lag, placebo ürün/pazar; HC/White sağlam hatalar; VIF; mevsim–makro kontrolleri.

• Etik: yerelleştirmede kültürel hassasiyet; deneylerde şeffaflık; kişisel veri gizliliği; adil fiyat ve mesaj.
  Jamovi protokolü: Sözlük ve dönüşümler Not’ta; eşik/normalizasyon duyarlılık analizleri; karar kartlarında etki (₺/pp) + güven aralığı + süre + sorumlu standardı.

Büyüme, “daha fazla bütçe” ya da “daha çok özellik” değil; kanıta dayalı odak ve tekrarlanabilir öğrenme meselesidir. Jamovi ile:

• Pazar fırsatını (TAM–SAM–SOM) ve PMF sinyallerini netleştirir, büyüme motorlarını (PLG/SLG/MLG) segment bazında ayarlarsınız.

• Gelir artışını PMV ile çözümler; LTV/CAC ve payback disiplininde kanalları ölçeklersiniz.

• Fiyat–paket inovasyonunu WTP ile doğrular; PLG deneyleriyle ürün içinden büyümeyi hızlandırırsınız.

• Kanal ve coğrafya açılımlarını DiD ve skor kartlarıyla kanıtlayıp, ortaklık ve M&A ile ölçek kazanırsınız.

• Kapasite–tedarik ve kaliteyi eşzamanlı yöneterek büyürken bozulmayı önlersiniz.

• Risk–senaryo–stres ile kuyruk risklerine hazırlıklı, NSM/OKR ile yürütmeye bağlı bir büyüme ritmi kurarsınız.

Serinin bu son yazısında vurguladığımız gibi, veriyi hikâyeye, hikâyeyi deneye, deneyi karara, kararı ölçeğe çeviren işletmeler, yalnız büyümez; sağlıklı ve savunulabilir büyür. Jamovi, bu yolculuğu pratikleştirir: tek dosyada şeffaf, tekrarlanabilir ve kanıta dayalı büyüme sistemi.

Veri, modern dünyanın en değerli varlıklarından biri haline gelmiştir ve iş dünyasında, araştırmada ve karar verme süreçlerinde kritik bir rol oynamaktadır. Biz, veri analizi konusundaki tutkulu bir topluluk olarak, veri biliminin ve analizinin gücünü vurguluyoruz. Web sitemiz, işletmelerden akademisyenlere ve veri meraklılarına kadar herkesin veri analizi becerilerini geliştirmesine yardımcı olmayı amaçlayan bir kaynaktır. Misyonumuz, veri analizi sürecini anlaşılır ve erişilebilir hale getirmek, verilerin içinde gizlenen değeri açığa çıkarmak ve daha bilinçli kararlar almalarını desteklemektir.

Web sitemiz, geniş bir veri analizi yelpazesi sunmaktadır. Hangi sektörde olursanız olun veya hangi veri analizi aracını kullanıyorsanız kullanın, ihtiyaçlarınıza uygun hizmetler sunuyoruz. SPSS, R, Python, Excel veya diğer analiz araçlarını kullanarak veri madenciliği, hipotez testleri, regresyon analizi, zaman serisi tahmini, segmentasyon ve daha fazlasını içeren çeşitli analiz türlerini kapsarız. Ayrıca, öğrenmeyi kolaylaştırmak için zengin kaynaklar, öğreticiler ve interaktif araçlar sunuyoruz.