Jamovi ile İşletme Değişim Yönetimi ve Analizleri

Değişim yönetimi; strateji, teknoloji, süreç ve kültürün eşzamanlı olarak yeniden hizalanmasıdır. Sadece “bir proje planı” ya da “iletişim kampanyası” değil; insan davranışlarını, iş akışlarını ve sonuç metriklerini birlikte dönüştüren bir öğrenme sistemidir. Başarılı bir değişim; (1) ihtiyaç ve vizyonun açık tanımı, (2) paydaş haritası ve risk matrisi, (3) adım adım benimseme (adoption) mekanikleri, (4) ölçülebilir KPI/KRI’lar, (5) müdahale ve destek paketleri, (6) geri bildirim–öğrenme döngüsü ve (7) kurumsallaşma ile mümkün olur.

1) Veri Mimarisi: Değişimi Ölçmenin Omurgası

Tablolar:

• Program kataloğu: değişim adı, kapsam, beklenen fayda, hipotezler, kilometre taşları, başlangıç/bitış, sorumlular.

• Benimseme (adoption) günlükleri: giriş–aktif kullanım–derin kullanım oranları, oturum süresi, feature kullanım çeşitliliği, hatalar.

• Eğitim/etkinlik: katılım, süre, sınav/sertifika, pratik uygulama puanı, koçluk oturumları.

• İletişim: e-posta açılma, intranet tıklaması, townhall katılımı, soru sayısı.

• Süreç/operasyon: lead time, hata, COPQ, first-pass-yield, backlog, karar döngüsü.

• İK: bağlanma (eNPS), psikolojik güven, devinim, devamsızlık.

• Müşteri/finans: NPS/CSAT, şikâyet temaları, satış, marj, iade.

Jamovi adımı: Data → Open ile içe alın; Merge/Join ile ekip–dönem veya kullanıcı–dönem anahtarları; Compute ile z-skor, pencere (MA), öncesi-sonrası kuklaları, cohort (ilk temas tarihi). Tüm dönüşümleri Not sütununda belgeleyin (audit trail ve sözlük).

---

2) Başarı Ölçütleri ve Hipotez Haritası

Hedefler: “X sürecinde lead time −%20”, “hata oranı −%30”, “NPS +4 p”, “aylık aktif kullanıcı +%25”, “benimseme 60 gün içinde %70”, “churn −1,5 p”.
Hipotez matrisi: Değişim bileşeni → hangi davranışı tetikliyor → hangi süreç metriğini değiştiriyor → hangi iş sonucuna bağlanıyor?

Jamovi: Compute ile KPI/KRI türetme; waterfall ile hedefe katkı; Mediation (ör. eğitim → (benimseme) → COPQ).
Karar kartı: “Eğitim modülü B, derin kullanımı +%12 artırdı; COPQ −₺x/ay; ölçekleyin.”

---

3) Paydaş–Etki ve Risk Haritası

Boyutlar: etki (yüksek/orta/düşük), sorumluluk, beklenti, direnç kaynağı, fayda algısı, riskler (teknik, süreç, kültür).
Jamovi: Paydaş skorlarını içe alın; k-means ile paydaş kümeleri; logit: destekçi/şüpheci = f(beklenti, önceki deneyim, fayda algısı).
Aksiyon: Şüpheci kümeye yüksek temas (koçluk + kanıtlı vaka), destekçilere elçilik rolü.

---

4) Benimseme (Adoption) Eğrileri ve Kohort Analizi

Metrikler: ilk giriş, tekrar giriş, 7/30/60 günlük aktiflik, feature kullanım sayısı/çeşidi, kullanım derinliği.
Jamovi:

• Kohort tabloları (ilk temas tarihine göre);

• Survival/cox (R eklentisi): “ilk 30 günde terk riski” = f(eğitim, lider mesajı, UX sürtünmesi).
  Sonuç: “Eğitim + koçluk alan kullanıcıların 60 günlük aktifliği 1,9×.”

---

5) İletişim Tasarımı ve İçerik A/B Testleri

Değişim mesajı: “Neden–Ne–Nasıl–Ne zaman–Kim sorumlu?”
Jamovi:

• t-test/ANOVA: konu satırı, format (video/infografik), çağrı (tek aksiyon vs çok) üzerinde açılma/okunma/katılım farkları.

• OLS/Logit: benimseme = f(okunma, soru sayısı, yöneticinin 1:1 ritmi).
  Karar: “Ön-özet + tek aksiyon” kombinasyonu en yüksek etkiyi verdi; aylık lider videosu zorunlu.

---

6) Eğitim ve Koçluk: Etki ve ROI

Metrikler: katılım, sınav/uygulama puanı, koçluk saatleri, pratikte kullanma skoru; sonuç olarak benimseme, hata, lead time, COPQ.
Jamovi:

• DiD: eğitim/koçluk uygulanan ekipler vs kontrol; paralel eğilim testi.

• Mediation: eğitim → (benimseme) → COPQ/lead time.
  Rapor: “Koçluk sonrası COPQ −%15 (g.a. [−22; −8]) ve lead time −%9.”

---

7) Süreç Yeniden Tasarımı (BPR) ve Operasyon Etkisi

Hedef: israfı (bekleme, yeniden işleme, onay sapmaları) düşürmek; akış hızını artırmak.
Jamovi:

• Öncesi–sonrası: adım sayısı, onay süresi, bekleme;

• OLS: lead time = f(adım, onay, iş yükü, otomasyon).
  Aksiyon: Gereksiz onayların kaldırılması, otomasyon tetikleri; “ön okuma zorunluluğu” ile karar süresi −%x.

---

8) Davranışsal Nudge’lar: Mikro Müdahalelerin Testi

Örnek nudge’lar: varsayılan seçili yeni akış, hatırlatma ritmi, son tarih çipi, görsel ilerleme çubuğu, sosyal kanıt.
Jamovi: A/B; güç/MDE; logit/OLS: benimseme = f(nudge türü, segment).
Karar: “İlerleme çubuğu + son tarih çipi” kombinasyonu ≤14 günde %+11 derin kullanım üretiyor.

---

9) Liderlik Lojistiği ve Sponsor Etkisi

Metrikler: sponsor görünürlüğü (toplantı dakikası, Q&A sayısı), engel kaldırma hızı, yöneticinin 1:1 ritmi.
Jamovi:

• Mediation: lider mesaj netliği → (psikolojik güven/amaç netliği) → benimseme ve hatalar.

• OLS: engel kaldırma süresi = f(sponsor katılımı, karar yetkisi netliği).
  Aksiyon: Sponsor “haftalık 30 dk engel kaldırma oturumu”; 1:1 şablonlarında yeni akış kontrol listesi.

---

10) Direnç Kaynakları: Haritalama ve Müdahale

Kategoriler: belirsizlik/rol netliği, beceri açığı, iş yükü, algılanan adalet, risk algısı (hata cezası).
Jamovi:

• Faktör analizi ile Direnç Endeksi;

• Logit: düşük benimseme = f(direnç, eğitim, liderlik).
  Karar: Beceri açığına mikro eğitim, adalet algısı için şeffaf puan/teşvik düzeltmesi; hata paylaşımı ritüeli.

---

11) Teşvik ve Hedef Mimarisinin Yeniden Kurulması

İlke: “Ne ölçersen onu alırsın.” Yanlış KPI yanlış davranış doğurur.
Jamovi:

• Mediation: teşvik → (davranış/pratik) → sonuç (NPS/lead time/COPQ).

• What-if: KPI ağırlığı değişimi; eşik hassasiyeti.
  Aksiyon: Sadece adet/hedef yerine bileşik (süreç kalitesi + müşteri + sonuç) paketi.

---

12) Müşteri Deneyimi Üzerindeki Etki

Metrikler: NPS, CSAT, çözüm süresi, şikâyet temaları.
Jamovi:

• DiD: yeni akış/araç sonrası NPS ve şikâyet;

• OLS: NPS = f(benimseme, lead time, ilk seferde doğru).
  Rapor: “Benimseme 1σ ↑ → NPS +2,4 p; iade oranı −0,6 p.”

---

13) İK Etkileri: Elde Tutma ve Esenlik

Metrikler: churn, devamsızlık, tükenmişlik, eNPS.
Jamovi:

• Logit: ayrılma = f(benimseme, iş yükü, tükenmişlik, ücret bandı, liderlik).

• DiD: odak zamanı/çalışma penceresi pilotu.
  Karar: Yüksek iş yükünde “değişim dondurma penceresi”; esenlik ve kapasite dengelemesi.

---

14) Risk–Senaryo: “Ya düşük benimseme olursa?”

Şoklar: benimseme −%20, eğitim gecikmesi +2 hafta, sponsor görünürlüğü −%50, beklenmeyen siber kesinti.
Jamovi: Baz vs şok: marj, lead time, COPQ, NPS, churn. Karar kartı: “Hangi kaldıraç (koçluk, teşvik, nudge, kapasite) hangi metrikte ne kadar etkili?”

---

15) Deneyler ve Doğal Deneyler (DiD)

Konular: onboarding modu, nudge seti, teşvik karışımı, ritüel tasarımı (ön okuma, 1:1 sıklığı), destek masası SLA.
Jamovi: t-test/ANOVA ve güç; DiD ile birim/ekip bazlı kademeli yayımlar. Paralel eğilim şart.
Rapor: “Kademeli rollout: tedavi×sonrası katsayısı −1,3 gün lead time; g.a. [−1,7; −0,9].”

---

16) Veri Yönetişimi ve Şeffaflık

Metrikler: veri kalite skoru (eksik/uyumsuz), erişim SLA, tek-kaynaktan-doğru oranı, sözlük kapsamı.
Jamovi: Outlier/NA raporu, owner alanı, audit trail.
Aksiyon: Tanım sözlüğü + erişim SLA + model notları; “aynı metrik farklı tablo” hatasını kapatın.

---

17) Değişim Panosu: Tek Sayfada İlerleme ve Etki

Kutular: benimseme 7/30/60g, derin kullanım; eğitim/koçluk; iletişim okunma ve soru; süreç metrikleri (lead time, FPY, COPQ); müşteri (NPS, şikâyet); İK (churn, tükenmişlik); finans (marj, katkı); DiD sonuçları; risk–senaryo.
Görsel dil: kutu–violin (dağılım), ısı haritası (ekip×benimseme), su şelalesi (hedef katkıları), kontrol grafiği (trend), radar (bileşik endeksler).

---

18) Kurumsallaşma: “Yeni normal’i sabitlemek”

Unsurlar: politika/prosedür güncellemesi, RACI, iş tanımı, eğitim kataloğu, terfi/ödül bağları, denetim kontrol listeleri, lessons learned kitaplığı.
Jamovi: Öncesi–sonrası: “geri dönüş” (relapse) logiti; follow-up kohortları.
Aksiyon: Relapse riskinde “tazeleme eğitimi + sponsor mesajı” tetikleyicisi.

---

19) Sağlamlık ve Yanlılık Kontrolleri

• Ölçüm yanlılığı: öz-bildirim, etkinlik katılımının kalite ile karışması.

• Seçilim: gönüllü ekipler zaten yüksek performanslı olabilir.

• Eşanlılık: iyi sonuç algıyı da artırır (ters nedensellik).
  Jamovi protokolü: HC/White sağlam hatalar, eşleştirme (benzer ekipler), alt örneklem (lokasyon/fonksiyon), placebo dönemleri, lead–lag (girdiler t−1 → çıktılar t), duyarlılık (alternatif tanımlar/normalizasyon).

---

20) Uygulama Yol Haritası (8 Hafta)

• Hafta 1–2: Veri birleştirme, hipotez haritası, paydaş/kohort set-up, sözlük.

• Hafta 3–4: Benimseme–eğitim–iletişim analizi; A/B; ilk DiD kurguları; nudge ve koçluk paketleri.

• Hafta 5–6: Süreç (lead time/FPY/COPQ) ve müşteri (NPS) etkisi; Mediation; risk–senaryo; pano v1.

• Hafta 7–8: Yaygınlaştırma, kurumsallaşma artefaktları; relapse izleme; sağlamlık testleri; pano v2 ve karar kartları.

Değişim; “duyuru ve eğitim” değildir. Davranış–süreç–sonuç üçlüsünü birlikte tasarlamak ve ölçmek gerekir. Jamovi; veriyi tek bir masada toplayıp kanıta dayalı bir değişim motoruna dönüştürmenizi sağlar:

• Şeffaflık: Benimseme, eğitim, iletişim ve süreç metrikleri aynı panoda; hedef katkıları su şelalesiyle görünür.

• Nedensellik: DiD ile program etkisi; mediation ile eğitim/iletişim → (benimseme) → süreç/müşteri/finans köprüsü; survival ile terk riski.

• Yürütme: Nudge ve koçluk A/B’leri; lider lojistiği; engel kaldırma SLA’ları; karar kartları (etki TL/pp, g.a., süre, sorumlu).

• Dayanıklılık: Risk–senaryo ve relapse izleme; kurumsallaşma artefaktlarıyla yeni normalin sabitlenmesi.

• Etik ve veri yönetişimi: sözlük, erişim, anonimlik ve audit trail ile güven.

Son söz: Veriyi hikâyeye, hikâyeyi karara, kararı davranışa çeviren bir değişim sistemi; yalnız projeyi tamamlamaz, alışkanlık yaratır. Jamovi ile değişim, “tanıtım kampanyası” olmaktan çıkar, ölçülebilir performans artışına dönüşür: lead time kısalır, hatalar düşer, NPS yükselir, churn azalır, ekipler yeni işleyişe isteyerek sarılır. Bu, hızlı fakat kalıcı bir rekabet avantajıdır.

Veri, modern dünyanın en değerli varlıklarından biri haline gelmiştir ve iş dünyasında, araştırmada ve karar verme süreçlerinde kritik bir rol oynamaktadır. Biz, veri analizi konusundaki tutkulu bir topluluk olarak, veri biliminin ve analizinin gücünü vurguluyoruz. Web sitemiz, işletmelerden akademisyenlere ve veri meraklılarına kadar herkesin veri analizi becerilerini geliştirmesine yardımcı olmayı amaçlayan bir kaynaktır. Misyonumuz, veri analizi sürecini anlaşılır ve erişilebilir hale getirmek, verilerin içinde gizlenen değeri açığa çıkarmak ve daha bilinçli kararlar almalarını desteklemektir.

Web sitemiz, geniş bir veri analizi yelpazesi sunmaktadır. Hangi sektörde olursanız olun veya hangi veri analizi aracını kullanıyorsanız kullanın, ihtiyaçlarınıza uygun hizmetler sunuyoruz. SPSS, R, Python, Excel veya diğer analiz araçlarını kullanarak veri madenciliği, hipotez testleri, regresyon analizi, zaman serisi tahmini, segmentasyon ve daha fazlasını içeren çeşitli analiz türlerini kapsarız. Ayrıca, öğrenmeyi kolaylaştırmak için zengin kaynaklar, öğreticiler ve interaktif araçlar sunuyoruz.