Jamovi ile İşletme İletişimi ve Analizleri

İşletme iletişimi, markanın dış dünyayla kurduğu bağın (pazarlama iletişimi, kurumsal itibar, yatırımcı ilişkileri, PR) yanı sıra, kurum içindeki bilgi akışının, hizalanmanın ve karar hızının da altyapısıdır. E-postadan toplantı notlarına, ürün lansman mesajlarından kriz iletişimine, sosyal medya kampanyalarından yatırımcı sunumlarına kadar tüm dokunuş noktaları birer veri üretir. Bu verilerin sistematik biçimde ölçülmesi, modellenmesi ve yönetim kararına dönüştürülmesi; büyüme, itibar, müşteri deneyimi ve çalışan bağlılığında büyük kaldıraç yaratır.

1) Veri Mimarisi: Mesaj–Kanal–Hedef Omurgası

Tablolar:

• Dış iletişim: kampanya kimliği, kanal (TV/dijital/OOH/sosyal/e-posta), medya harcaması, gösterim–tıklama–erişim–frekans, açılma–tıklanma (e-posta), UTM etiketleri, landing sayfası metriği (oturum, dönüşüm).

• İç iletişim: duyuru e-postaları (açılma/okunma/yanıt), intranet tıklamaları, townhall katılımı, anket yanıt oranı, OKR güncelleme sayısı.

• PR/itibar: haber adedi, his (pozitif/negatif/nötr), ses payı (SOV), kilit mesaj kapsaması, kriz zaman damgası, düzeltme yayılımı.

• Müşteri–kalite: NPS/CSAT, şikâyet temaları, çağrı merkezi biletleri, sosyal medya mention’ları.

• Finans/iş sonuçları: trafik→dönüşüm→satış, katkı kârı, iade oranı, LTV/CAC.

Jamovi adımı: Data → Open ile tabloları içe alın; Merge/Join ile kanal–kampanya–tarih ve ekip–dönem anahtarlarını kurun; Compute ile adstock (basit gecikme–çürüme sütunları), sezon kuklaları, kampanya kuklası, kriz penceresi. Tüm dönüşümleri Not sütununda belgeleyin (audit trail).

---

2) Marka Hunisi: Farkındalık → Düşünülme → Tercih → Satın Alma

Metrikler: farkındalık (%), düşünülme (consideration), tercih, satın alma niyeti/gerçekleşme.
Jamovi modelleri:

• Adım adım OLS/logit:

  1. Düşünülme = f(Farkındalık, kanal adstock, mesaj uyumu)

  2. Tercih = f(Düşünülme, deneyim/NPS, fiyat algısı)

  3. Satın alma = f(Tercih, Net fiyat, bulunurluk)

• Aracı etki (mediation): Farkındalık → (Düşünülme) → Satın alma.

Karar kartı: “Düşünülme elastikiyeti yüksek kanallar: video + influencer; ‘ilk kullanım kanıtı’ mesajı tercih olasılığını +%x artırıyor.”

---

3) İçerik Performansı: Mesaj Mimarisinin Ölçülmesi

Metrikler: başlık skoru (A/B), görsel tıklanma, okuma süresi, scroll derinliği, CTA tıklaması, paylaşım oranı, kayıt/deneme indirimi, organik arama etkisi.
Jamovi:

• t-test/ANOVA: başlık A vs B, görsel X vs Y; güç analizi ile MDE.

• OLS/Logit: dönüşüm = f(başlık duygusu, özgüllük, kanıt, CTA türü, kanal).
  Örnek: “Özel sayı/kanıt içeren başlıklar dönüşümü +%18 artırdı; görselde ‘ürün kullanım sahnesi’ en yüksek etkide.”

---

4) Medya Karması ve ROMI/ROAS: MMM-Lite

Model: satış/deneme = α + β₁ TV_adstock + β₂ Dijital_adstock + β₃ Sosyal + … + kontrol (fiyat, sezon, promosyon, bulunurluk).
Jamovi: Adstock sütunlarını Compute ile türetin; OLS ile katsayıları ROAS/ROMI’ye çevirin (₺ katkı / ₺ harcama).
Karar: “Dijital ROAS>TV; TV’nin hafıza etkisi uzun → sezon öncesi TV, sezon içinde dijital hızlandırma.”

---

5) PR ve İtibar: Ses Payısı, His ve Kriz Pencereleri

Metrikler: haber adedi, ses payısı (SOV), pozitif/negatif oranı, mesaj kapsaması (key message hit), kriz öncesi–sonrası itibar endeksi.
Jamovi DiD:

I˙tibar=α+β(Kriz Sonrası×Biz)+γX+ϵI˙tibar=α+β(Kriz Sonrası×Biz)+γX+ϵ

Paralel eğilim grafikleri şart. Etkileşim: düzeltme kampanyası × sonrası.
Rapor: “Düzeltme sonrası 2 hafta içinde negatif oran −8 p., SOV +4 p.; web trafiği +%12.”

---

6) İç İletişim: Okunma–Katılım–Hizalanma

Metrikler: e-posta açılma/okunma, intranet tıklaması, townhall katılımı, soru sayısı, iç yazı paylaşımı, OKR güncelleme oranı.
Jamovi:

• Logit: e-posta açılma = f(konu netliği, uzunluk, segmentasyon, gönderim zamanı).

• OLS: OKR güncelleme = f(townhall sıklığı, lider video mesajı, yöneticinin 1:1 ritmi).
  Karar: Segmentasyon ve kısa konu satırı; “ön okuma + 25 dk townhall” formatı; lider video mesajları aylık.

---

7) Paydaş Haritası ve Mesaj Uyumu

Paydaşlar: müşteriler, çalışanlar, yatırımcılar, tedarikçiler, düzenleyiciler, topluluk.
Jamovi: Mesaj–paydaş uyum skoru (0–100) üretin; sonuçlar (NPS, eNPS, yatırımcı sunumu reaksiyonu) ile OLS’de bağlayın.
Örnek: “Yatırımcı mesajı ‘kârlı büyüme’ ekseninde netleşince eNPS düşmedi; aynı dönem müşteri NPS +1,3 p.”

---

8) Konuşma ve Şikâyet Madenciliği: Duygu ve Tema

Veri: çağrı merkezi kayıt temaları, sosyal medya mention temaları, e-posta metinleri (etiketli özet).
Jamovi: Tema payları ve duygu skorlarını tablo halinde içe alın; OLS/Logit: iade/şikâyet = f(tema yoğunluğu, teslim sapması, fiyat değişimi).
Karar: “Kargo gecikmesi teması arttığında ‘ön bilgilendirme SMS’i iade olasılığını −%p düşürüyor.”

---

9) Yatırımcı İlişkileri ve Söylem Analizi

Veri: yatırımcı mektubu/sunumdan manuel etiketli ton–içerik skorları (büyüme, kârlılık, nakit, risk).
Jamovi: OLS: spread/reaksiyon = f(ton skorları, kılavuz değişimi, sürpriz).
Karar: “Nakit akışı anlatımı güçlenince spread düşüyor; risk şeffaflığı negatif değil, belirsizlik azalıyor.”

---

10) Lider İletişimi → Davranış: İç Etki Zinciri

Hipotez: Liderin net, kısa ve kanıtlı mesajı; karar döngüsü süresini ve deney sayısını artırır, churn’ü azaltır.
Jamovi:

• Mediation: Lider mesaj netliği → (psikolojik güven / OKR netliği) → karar süresi ve churn.

• DiD: “Aylık lider videosu” uygulaması sonrası etkiler.
  Sonuç: “Netlik 1σ ↑ → karar süresi −%14; churn −1,2 p.”

---

11) Kriz İletişimi: Hız–Şeffaflık–Tutarlılık

Aşamalar: algılama, ilk mesaj, kanıt–aksiyon, takip ve kapanış.
Jamovi: Kriz penceresi kuklası; DiD ile “önceden hazırlık” (playbook) etkisi.
Karar: İlk 60 dakikada tek mesaj, tek kaynak; “ne biliyoruz–ne bilmiyoruz–ne yapıyoruz” şablonu; düzeltme yayılımını ölçün.

---

12) Erişilebilirlik, Uyum ve Etik

Metrikler: altyazı oranı, alternatif metin (alt-text) oranı, erişilebilir tasarım uyumu; KVKK/GDPR izni, vazgeçme (opt-out) oranı.
Jamovi: Dönüşüm = f(erişilebilirlik skoru, segment); Logit: spam şikâyeti = f(frekans, izin, içerik türü).
Karar: Erişilebilirlik skoru 80+ hedefi; izinsiz gönderim sıfır tolerans.

---

13) A/B Deneyleri: Mikro İletişim Kaldıraçları

Konular: konu satırı uzunluğu, ilk paragraf yapısı, sosyal kanıt formatı, CTA yerleşimi, gönderim saati.
Jamovi: t-test/ANOVA; güç ve MDE.
Örnek: “12–18 kelime konu satırı, 1 kanıt + 1 fayda + tek CTA → açılma +%7, dönüşüm +%11.”

---

14) İç İletişimde Davranış Mimarlığı

Nudge’lar: ön-özet, emoji/ikon, “son tarih” çipi, ‘benim için ne var’ (WIIFM) bölümü, tek aksiyon.
Jamovi: OKR güncelleme / anket katılımı = f(nudge türü).
Karar: “Ön-özet + tek aksiyon” kombinasyonu en yüksek etkiyi verdi.

---

15) Lokalizasyon ve Çok Dilli Strateji

Metrikler: dil/ülke bazında açılma, tıklama, dönüşüm, şikâyet.
Jamovi: Etkileşim modeli: dönüşüm = f(dil, içerik türü, dil×içerik).
Karar: Yerel örnek ve müşteri hikâyeleri, görsel–metin oranı ayarı.

---

16) Topluluk ve Sadakat Programı İletişimi

Metrikler: toplulukta aktiflik, yorum, içerik üretimi, sadakat puanı, tekrar alış.
Jamovi: Tekrar alış logiti = f(topluluk etkileşimi, program seviyesi, iletişim sıklığı).
Karar: Aşırı frekans cezalandırır; “olay bazlı” (event-driven) mesajlar daha etkili.

---

17) İtibar Riskleri: Yanlış Bilgi ve Manipülasyon

Metrikler: yanlış bilgi yayan kaynak sayısı, düzeltme erişimi, yanlış bilgi yarı ömrü.
Jamovi: Poisson/NegBin: yanlış bilgi post sayısı = f(düzeltme yoğunluğu, influencer ağı, kriz seviyesi).
Karar: Düzeltmeyi insan ve kanıt ile taşıyın; kısa zincir, yüksek güvenli kaynaklar.

---

18) Senaryo–Stres Testleri: Bütçe, Kanal ve Mesaj

Şoklar: bütçe −%20, CPM +%15, itibar krizi, kanalda erişim kısıtı, spam şikâyeti eşiği.
Jamovi: Baz vs şok: farkındalık/düşünülme/tercih, trafik, dönüşüm, ROAS, NPS; karar kartı: “hangi mesaj ve kanal kombinasyonu öncelik?”

---

19) Yönetim Panosu: Tek Sayfada İletişim

Kutular: farkındalık–düşünülme–tercih, ROAS/ROMI (kanal bazında), SOV ve his, kriz göstergeleri, içerik A/B, iç iletişim okunma/OKR güncelleme, NPS/şikâyet temaları, yatırımcı ton skoru, erişilebilirlik skoru.
Görsel dil: su şelalesi (pay ve ROAS katkıları), ısı haritası (tema×duygu), radar (kanal yetkinliği), kontrol grafiği (okunma trendi).

---

20) Sağlamlık ve Sınırlılıklar

• Ölçüm: UTM hataları, bot trafikleri, cookie kısıtları, medya self-attribution önyargısı.

• Seçilim/endojenlik: kötü performans sonrası “fazla reklam” → ters nedensellik.

• Doğal deney disiplini: paralel eğilim şart; placebo dönem/kanal testleri.
  Jamovi protokolü: HC/White sağlam hatalar, VIF, farklı adstock yarı ömürleri, alt örneklem (kanal/bölge), lead–lag kontrolleri; varsayımları Not’ta açık yazın.

İşletme iletişimi, “yaz–gönder–umut et” değildir; hipotez–ölç–öğren–yeniden tasarla döngüsüdür. Dışarıda marka hunisini (farkındalık→düşünülme→tercih→satın alma) hızlandırır, içeride hizalanmayı ve karar hızını yükseltir, PR ve kriz yönetiminde itibarın yarı ömrünü kısaltır, yatırımcı güvenini pekiştirir. Jamovi, tüm bu akışları tek masadaölçülebilir hale getirir: MMM-lite ile kanal değerini, A/B ile içerik kalitesini, DiD ile kriz ve program etkisini, mediation ile lider mesajının davranışa dönüşümünü, nudge testleriyle iç iletişimin verimini görünür kılar.

Uygulama yol haritası:

1. Veri boru hattı: kampanya/kanal/PR/iç iletişim–NPS–finans birleştirme; adstock ve kriz penceresi dönüşümleri.

2. Keşif–huniler: dış (farkındalık→satın alma), iç (okunma→katılım→OKR) panoları.

3. Modeller: MMM-lite, içerik A/B, PR/itibar DiD, konuşma–şikâyet OLS/logit, yatırımcı söylem–reaksiyon.

4. Programlar: lider video, ön okuma, nudge; segmentasyonlu e-posta; erişilebilirlik ve izin yönetimi.

5. Senaryo: bütçe–kanal–mesaj şokları; kriz oyun kitabı testleri.

6. Pano ve ritim: haftalık içerik ve iç iletişim panosu, aylık kanal/PR raporu, çeyreklik yatırımcı söylemi analizi.

7. Sağlamlık: HC/White, VIF, placebo, lead–lag ve farklı adstock yarı ömürleri; ölçüm sözlüğü ve audit trail.

Son söz: Veriyi hikâyeye, hikâyeyi karara, kararı etkiye çeviren bir iletişim sistemi; bütçeyi gürültüye değil kanıtaharcar. Jamovi ile mesaj–kanal–hedef uyumunu sayıya döktüğünüzde; ROAS artar, krizler daha çabuk söner, içeride hizalanma güçlenir, dışarıda itibar kalıcılaşır. İletişim artık yalnız bir “yaratıcılık alanı” değil; yaratıcılığın matematiğidir.

Veri, modern dünyanın en değerli varlıklarından biri haline gelmiştir ve iş dünyasında, araştırmada ve karar verme süreçlerinde kritik bir rol oynamaktadır. Biz, veri analizi konusundaki tutkulu bir topluluk olarak, veri biliminin ve analizinin gücünü vurguluyoruz. Web sitemiz, işletmelerden akademisyenlere ve veri meraklılarına kadar herkesin veri analizi becerilerini geliştirmesine yardımcı olmayı amaçlayan bir kaynaktır. Misyonumuz, veri analizi sürecini anlaşılır ve erişilebilir hale getirmek, verilerin içinde gizlenen değeri açığa çıkarmak ve daha bilinçli kararlar almalarını desteklemektir.

Web sitemiz, geniş bir veri analizi yelpazesi sunmaktadır. Hangi sektörde olursanız olun veya hangi veri analizi aracını kullanıyorsanız kullanın, ihtiyaçlarınıza uygun hizmetler sunuyoruz. SPSS, R, Python, Excel veya diğer analiz araçlarını kullanarak veri madenciliği, hipotez testleri, regresyon analizi, zaman serisi tahmini, segmentasyon ve daha fazlasını içeren çeşitli analiz türlerini kapsarız. Ayrıca, öğrenmeyi kolaylaştırmak için zengin kaynaklar, öğreticiler ve interaktif araçlar sunuyoruz.