Jamovi ile İşletme Satış ve Dağıtım Analizleri

Satış ve dağıtım; “müşteriye ulaşma” meselesi kadar değerin sahaya eksiksiz taşınması meselesidir. Doğru müşteri segmentine, doğru teklif ve fiyatla, doğru kanaldan, doğru zamanda, vaadi gerçekleştirecek lojistik–stok–servisaltyapısıyla gitmek gerekir. Sahada olup bitenleri yalnızca “kota ve indirimle” yönetmek, görünmez sürtünmeleri (stok-out, rota aksaması, iade, tahsilat gecikmesi, kanal çatışması, raf içi görünürlük, kampanya uygulama kalitesi) gözden kaçırır.

1) Veri Mimarisi: Satış–Dağıtım sinir sistemi

Tablolar:

• CRM/Sales: fırsat aşamaları, teklif, kazanma–kaybetme, fiyat/iskonto, ürün–kanal–müşteri, sepet, iade.

• DMS (Dağıtım): bayi siparişleri, raf içi görünürlük, planogram uygunluğu, raf payı (%), ziyaret/merchandising notları, OSA (on-shelf availability).

• WMS/ERP: stok seviyesi, DIO, toplama/yerleştirme, parti ve lotlar.

• Lojistik: rota, navlun, taşıyıcı, planlanan/gerçek teslim, OTIF.

• Tahsilat/Finans: DSO, gecikme, risk skoru, teminat; kanal/mağaza bazında ödeme davranışı.

• Pazarlama/Kampanya: fiyat bandı, promosyon türü/şiddeti/süresi, raf tepe kartı, uçtan uca malzeme uygulaması.

• Mağaza içi ölçüm: trafik, dönüşüm, kasa fişi, kategori/raf seyir, sepete ekleme.

• Makro/bölgesel: hane geliri, demografi, rekabet yoğunluğu, mevsim, hava/etkinlik.

Jamovi adımı: Data → Open ile tabloları alın; Merge/Join ile bölge–mağaza/bayi–kanal–hafta anahtarı kurun. Computeile z-skor/MA, fiyat endeksi, promosyon şiddeti, raf payı, OSA, OTIF, DIO, DSO, iade oranı, kategori penetrasyonu ve sepet büyüklüğü gibi türevleri oluşturun. Tüm dönüşümleri Not sütununda belgeleyin.

---

2) Bölge Potansiyeli ve Hedef Ataması

Metrikler: nüfus/hane geliri, kategori penetrasyonu, rekabet yoğunluğu, kanal kapsaması, mağaza ayak trafiği.
Jamovi:

• Skor kartı (0–100): potansiyel = f(gelir, nüfus, penetrasyon, rekabet, trafik).

• OLS: satış = f(potansiyel skoru, ziyaret ritmi, stok, fiyat bandı).
  Karar: Hedefler “potansiyel × yürütme kalitesi”ne göre dağıtılır; zayıf potansiyelde kota değil yayılma/raftaktikleri öne çıkar.

---

3) Kanal Karması ve Çatışma Yönetimi

Metrikler: kanal satış payı, marj, iade, lojistik maliyet, servis beklentisi, kanal çatışma endeksi (fiyat/indirim farkı + stok önceliği).
Jamovi:

• OLS: marj = f(kanal, iade, navlun, indirim yoğunluğu).

• DiD: marketplace/online açılım sonrası offline satış etkisi.
  Karar: “Kesişen müşterilerde paket farkı ve hizmet katmanı”; kanal bazında minimum fiyat/teşhir disiplinleri.

---

4) Fiyat–İndirim–Promosyon: Etkiyi ayrıştırmak

Metrikler: fiyat endeksi, indirim şiddeti, promosyon türü (bundle, 2.ye %50, raf önü), elastikiyet.
Jamovi:

• OLS/GLM: ln(satış) = f(ln(fiyat), indirim, promosyon kuklaları, sezon, stok, rekabet).

• Segment etkileşimi: ürün × kanal × bölge.
  Karar: “Elastikiyeti yüksek bölgede fiyat adımı küçük; elastikiyeti düşük segmentte paket değeri ve premium raf.”

---

5) Raf Yürütmesi ve OSA (On-Shelf Availability)

Metrikler: raf payı, planogram uygunluğu, tekrar dolum hızı, out-of-shelf (OOS) sayısı, facing sayısı.
Jamovi:

• Logit: OOS(1/0) = f(raf payı, facing, yeniden dolum hızı, kampanya yoğunluğu).

• OLS: mağaza dönüşüm = f(OSA, trafik, fiyat, kampanya).
  Karar: “OSA +5 p → dönüşüm +1,4 p; facing ve planogram kombinasyonu standartlaştırılır.”

---

6) Mağaza İçi Dönüşüm ve Sepet Büyüklüğü

Metrikler: trafik, dönüşüm (%), ortalama sepet (₺), kategori mix’i, kasa bekleme süresi.
Jamovi:

• OLS/Logit: satın alma = f(raf yeri, POS içeriği, kasa bekleme, fiyat son metre.

• A/B: POS mesajı (fayda vs kanıt), kasa yakını yerleşim, küçük paket testleri.
  Karar: “Kasa bekleme −%20 → dönüşüm +%2, sepet +₺x; POS’da kanıt cümlesi güçlü.”

---

7) Saha Ekibi Ritmi ve Ziyaret Verimliliği

Metrikler: ziyaret sıklığı, ziyaret başı satış, sipariş satır sayısı, raf düzeltme/dolum süresi, uygulama foto doğruluğu.
Jamovi:

• OLS: ziyaret başı satış = f(sıklık, görev karması, mağaza potansiyeli).

• DiD: rota optimizasyonu sonrası ziyaret verimi farkı.
  Karar: “Potansiyeli yüksek mağazalarda ziyaret ritmi ↑; düşük potansiyelde görev ağırlığı merch/raf iyileştirmeye kaydırılır.”

---

8) Stok–OTIF–İade Köprüsü

Metrikler: stok-out, DIO, OTIF, iade oranı, kalite şikâyeti, hasar.
Jamovi:

• Logit: iade(1/0) = f(OTIF, stok-out, hasar, raf ömrü, kampanya aşırı yük.

• OLS: OTIF = f(rota, taşıyıcı, konsolidasyon, depo yükü.
  Karar: “OTIF +3 p → iade −0,5 p; konsolidasyon penceresi ve taşıyıcı SLA revizyonu.”

---

9) Tahsilat ve Risk: DSO ve gecikme

Metrikler: DSO, gecikme gün sayısı, risk skoru, teminat, kampanya dönemi etkileri.
Jamovi:

• Logit: gecikme(1/0) = f(vade, iskonto, risk skoru, kampanya, kanal).

• OLS: DSO = f(ödeme şartı, sezon, nakit kampanyası.
  Karar: Riskli segmentte erken ödeme iskontosu; sezon pikinde vade sıkılaştırma.

---

10) Ziyaret–Sipariş–Teslim Zinciri: O2D (Order-to-Delivery)

Metrikler: sipariş giriş → onay → toplama → yükleme → teslim süreleri; toplam O2D.
Jamovi:

• Şelale: her adımın gecikmeye katkısı.

• DiD: “ön onay kuralı” sonrası O2D farkı.
  Karar: Toplama dalga planı + otomatik onay → O2D −%x.

---

11) Satış Tahmini ve Hedef Yöntemi

Metrikler: SKU×bölge×kanal satışları, mevsim, kampanya, stok seviyesi, rekabet olayı.
Jamovi:

• OLS/Panel: satış = f(mevsim, fiyat, promosyon, stok, rakip.

• Bias takibi: MAPE, MAE; satıcı/kategori bazlı sapma ısı haritası.
  Karar: Hedef atamasında “tarihsel sapma düzeltmesi” ve mevsim katsayıları; stok ve kampanya senkronu.

---

12) Prim ve Teşvik Mimarisi

Metrikler: hedefe ulaşma, marj, iade, OSA/planogram uygunluğu, tahsilat, yeni mağaza kazanımı.
Jamovi:

• Mediation: prim → (görev karması/uygulama) → satış/marj.

• OLS: iade = f(prim ağırlıkları; kalite ve OSA.
  Karar: Sadece adet değil; bileşik teşvik (marj + iade + OSA + tahsilat).

---

13) Çok Kanallı Fiyat/İndirim Uyum Disiplini

Metrikler: kanal fiyat farkı, eşzamanlı promosyon oranı, grey market sinyalleri.
Jamovi:

• OLS: kanal payı = f(fiyat farkı, promosyon çakışması, stok önceliği.
  Karar: Fiyat tabanları ve kampanya senkronu; yüksek riskte kısa kampanya + stok güvencesi.

---

14) Rota ve Dağıtım Optimizasyonuna Analitik Bakış (Lite)

Metrikler: teslim nokta sayısı, yük, rota mesafesi, pencere kısıtı, yoğun saatler.
Jamovi:

• OLS: gecikme = f(nokta sayısı, mesafe, pencere; taşıyıcı.

• Stres: yoğun gün simülasyonu (talep +%10).
  Karar: Yoğun günlerde ek minivan + konsolidasyon penceresi; “ilk teslim kritik mağaza” önceliği.

---

15) B2B/Bayi Ağında Sözleşme ve Uygulama

Metrikler: SOS (share of shelf), görünürlük uygulama skoru, fiyat koridoru uyumu, stok bulundurma zorunluluğu.
Jamovi:

• DiD: sözleşmeye ek KPI’lar sonrası yürütme kalitesi farkı.
  Karar: Uygulama skoruna bağlı bonus–mal; sapmada “önce eğitim–sonra yaptırım” politikası.

---

16) İade ve Kalite Geri Beslemesi

Metrikler: iade nedeni, hasar/raf ömrü, teslim gecikmesi, paket hatası, müşteri memnuniyetsizliği.
Jamovi:

• Logit: iade(1/0) = f(paket, rota, depo, stok devir, kampanya.

• Mediation: paket iyileştirme → (hasar azalımı) → iade azalımı.
  Karar: Kırılgan SKU’da paket ve yükleme kuralı; depo “yüksek risk” etiketlemesi.

---

17) Saha Ticari Malzeme ve POS Etkinliği

Metrikler: malzeme dağıtım oranı, kurulum süresi, POS görünürlüğü, müşteri algısı, satış lift’i.
Jamovi:

• DiD/event window: kampanya haftaları lift.
  Karar: POS malzemesi stok–rota ile senkron; düşük lift’li tasarımlar mezarlığı.

---

18) Senaryo ve Stres Testleri

Şok seti: talep −%8, kur +%12, navlun +%20, rakip agresif fiyat, taşıyıcı kesintisi, mağaza kapanışı.
Jamovi: Baz vs şok: satış, marj, OSA/OTIF, iade, DIO/DSO.
Karar kartı: hangi kaldıraç (fiyat–paket, raf artırımı, alternatif taşıyıcı, erken ödeme iskonto, stok tamponu) hangi metriği ne kadar iyileştirir?

---

19) Satış–Dağıtım Panosu: Tek sayfa, tek sürüm gerçek

Kutular: satış ve hedef, potansiyel skoru, kanal payları ve marj, fiyat–indirim etkisi, raf payı–OSA, mağaza dönüşüm ve sepet, OTIF–gecikme, DIO–stok-out, DSO–gecikme, iade ve nedenleri, ziyaret ritmi verimi, senaryo/stres şeritleri.
Görsel dil: ısı haritası (bölge×kanal fırsatı), su şelalesi (gelir farkı ve iade), kontrol grafiği (OSA/OTIF), radar(mağaza/bayi profili).

---

20) Sağlamlık, Etik ve Yönetişim

• Ölçüm: POS foto doğruluğu, rafta sayım hataları, UTM/kanal etiketleme, iade kodlarının tutarlılığı.

• Seçilim/endojenlik: yüksek potansiyelli mağazalara daha fazla ziyaret/sunum; fiyat–promosyon eşzamanlılığı.

• Nedensellik: DiD, lead–lag, placebo mağaza/ürün; HC/White sağlam hatalar, VIF; mevsim ve rekabet kontrolleri.

• Etik: kanal adaleti, şeffaf fiyat, tüketiciye doğru bilgi; saha verisinde anonimlik.
  Jamovi protokolü: sözlük ve audit trail; eşik/normalizasyon duyarlılığı; panoda “etki (₺/pp) + güven aralığı + süre + sorumlu” standardı.

Satış ve dağıtım, “siparişi almak” kadar vaadi eksiksiz teslim etmek demektir. Jamovi ile; bölge potansiyelini şeffaflaştırır, kanallar arası gerilimi sayıya döker, fiyat–indirim–promosyon etkilerini ayrıştırır, OSA/raf ve mağaza dönüşümünü optimizasyonla yükseltir, OTIF–iade–tahsilat köprüsünü yönetir, saha ekibinin ritmini verimle hizalar, sözleşme–uygulama kalitesini ölçer, senaryo–stresle kuyruk risklerini görürsünüz. Çıktı yalnız renkli grafikler değil; karar kartlarıdır: “Hangi kaldıraç, hangi metrikte, kaç ₺/pp, ne sürede, kim sorumlu?”

Son söz: Veriyi rafın önüne, depoya ve yola taşıyan bir satış–dağıtım analitiği; kısa vadede satış ve marjı, orta vadede kanal güvenini ve marka güvenilirliğini artırır. Jamovi, bu sistemi “günlük” hale getirir: tek dosyada sahadan finans ve lojistiğe kadar tek sürüm gerçek.

Veri, modern dünyanın en değerli varlıklarından biri haline gelmiştir ve iş dünyasında, araştırmada ve karar verme süreçlerinde kritik bir rol oynamaktadır. Biz, veri analizi konusundaki tutkulu bir topluluk olarak, veri biliminin ve analizinin gücünü vurguluyoruz. Web sitemiz, işletmelerden akademisyenlere ve veri meraklılarına kadar herkesin veri analizi becerilerini geliştirmesine yardımcı olmayı amaçlayan bir kaynaktır. Misyonumuz, veri analizi sürecini anlaşılır ve erişilebilir hale getirmek, verilerin içinde gizlenen değeri açığa çıkarmak ve daha bilinçli kararlar almalarını desteklemektir.

Web sitemiz, geniş bir veri analizi yelpazesi sunmaktadır. Hangi sektörde olursanız olun veya hangi veri analizi aracını kullanıyorsanız kullanın, ihtiyaçlarınıza uygun hizmetler sunuyoruz. SPSS, R, Python, Excel veya diğer analiz araçlarını kullanarak veri madenciliği, hipotez testleri, regresyon analizi, zaman serisi tahmini, segmentasyon ve daha fazlasını içeren çeşitli analiz türlerini kapsarız. Ayrıca, öğrenmeyi kolaylaştırmak için zengin kaynaklar, öğreticiler ve interaktif araçlar sunuyoruz.