Jamovi ile Nonparametrik İstatistiksel Analizler

İstatistiksel analizlerde çoğu zaman normal dağılım, varyans homojenliği gibi varsayımlara ihtiyaç duyulur. Ancak bazı veri setlerinde bu varsayımlar karşılanmaz. Bu gibi durumlarda nonparametrik testler, yani parametrik olmayan istatistiksel yöntemler devreye girer. Jamovi, kullanıcılarına bu analizleri sezgisel bir arayüzle sunar.

---

Nonparametrik Analiz Nedir?

Nonparametrik analizler, verilerin dağılımına ya da parametrik özelliklerine bağlı olmadan uygulanan testlerdir. Küçük örneklem büyüklükleri, ordinal ölçekli veriler ve uç değerlerin etkili olduğu durumlar için oldukça uygundur.

---

Jamovi’de Nonparametrik Testler

Jamovi’nin “Exploration” ve “Nonparametric Tests” menülerinde yer alan testlerin bazıları şunlardır:

---

1. Mann-Whitney U Testi (Wilcoxon Rank-Sum Testi)

İki bağımsız grup arasında medyan farkını test eder.

• Kullanım Alanı: Erkek ve kadın öğrencilerin başarı puanlarının karşılaştırılması.

• Jamovi’de:
  Analyses > T-Tests > Independent Samples T-Test altında Mann-Whitney seçeneği.

---

2. Wilcoxon İşaretli Sıralar Testi (Wilcoxon Signed-Rank Test)

İki ilişkili (bağımlı) örneklem arasında farkı test eder.

• Kullanım Alanı: Aynı bireylerin bir testten önce ve sonra aldığı puanların karşılaştırılması.

• Jamovi’de:
  Analyses > T-Tests > Paired Samples T-Test altında Wilcoxon kutucuğu seçilir.

---

3. Kruskal-Wallis H Testi

İkiden fazla bağımsız grubun medyan değerleri arasında fark olup olmadığını analiz eder.

• Kullanım Alanı: Üç farklı öğretim metodunun öğrenci başarısına etkisi.

• Jamovi’de:
  Analyses > ANOVA > One-Way ANOVA altında Kruskal-Wallis işaretlenir.

---

4. Friedman Testi

İkiden fazla ilişkili grup arasında fark olup olmadığını test eder. ANOVA’nın nonparametrik karşılığıdır.

• Kullanım Alanı: Aynı bireylerin üç farklı zamanda aldığı test puanları.

• Jamovi’de:
  Analyses > ANOVA > Repeated Measures ANOVA içinde Friedman işaretlenebilir.

---

5. Spearman Korelasyon Analizi

Pearson korelasyonunun parametrik olmayan versiyonudur. Sıralamalı veriler için idealdir.

• Kullanım Alanı: Stres düzeyi ile akademik başarı arasındaki ilişki.

• Jamovi’de:
  Analyses > Regression > Correlation Matrix bölümünde Spearman seçilir.

---

6. Ki-Kare Testi (Chi-Square Test)

Kategorik verilerle çalışılırken, iki değişken arasındaki bağımsızlık ilişkisini test eder.

• Kullanım Alanı: Cinsiyet ile tercih edilen ders türü arasındaki ilişki.

• Jamovi’de:
  Analyses > Frequencies > Crosstabs

---

Nonparametrik Testlerin Yorumlanması

Jamovi, aşağıdaki çıktıları sunar:

• p-değeri (p-value): Anlamlılık derecesi

• Test istatistiği (U, W, H, X²): Testin temel değeri

• Ranks tabloları: Grupların ortalama sıralamaları

• Boxplot’lar: Görsel karşılaştırmalar

---

Neden Nonparametrik?

• Veriler normal dağılmıyorsa

• Varyanslar eşit değilse

• Ölçek seviyesi ordinal ise

• Örneklem sayısı küçükse

• Uç değerler analizleri bozuyorsa

---

Nonparametrik Analizlerin Avantajları

• Varsayım gerektirmez

• Uç değerlere duyarlı değildir

• Ordinal verilerle çalışabilir

• Kolay uygulanabilir ve güçlüdür

---

Nonparametrik Yöntemlerin Kısıtları

• Güçlü varsayımlar olmadığından bazı durumlarda gücü düşüktür

• Etki büyüklüklerinin yorumu sınırlıdır

• Karmaşık modeller için yetersiz kalabilir

---

Nonparametrik Testlerin Raporlanması

Akademik çalışmalarda nonparametrik testler şu şekilde raporlanır:

“Mann-Whitney U testi sonuçlarına göre, Grup A (Md = 78) ile Grup B (Md = 62) arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmuştur, U = 117.50, p = .032.”

---

Jamovi ile Görselleştirme

Jamovi’nin görsel araçları sayesinde:

• Boxplot

• Histogram

• Sıralama grafikleri

• Sıcaklık haritaları (chi-square sonrası)

oluşturmak oldukça kolaydır. Bu görseller, analiz sonuçlarını daha anlaşılır hale getirir.

---

Nonparametrik Testlerin Yaygın Kullanım Alanları

• Eğitim: Alternatif öğretim tekniklerinin etkililiği

• Psikoloji: Terapi yöntemlerinin karşılaştırılması

• Tıp: İki tedavi yönteminin karşılaştırılması

• Sosyoloji: Sosyal sınıf farklılıklarının incelenmesi

• Pazarlama: Ürün tercihleri ve demografi arasındaki ilişki

---

Sonuç

Jamovi, nonparametrik testlerin uygulanmasını hızlı ve kolay hale getiren araçlar sunar. İstatistiksel varsayımların karşılanmadığı durumlarda alternatif olarak bu testlerin doğru şekilde kullanılması, veri analizinin gücünü artırır. Akademik çalışmalardan iş hayatına kadar birçok alanda bu analizlere duyulan ihtiyaç giderek artmaktadır.

Veri, modern dünyanın en değerli varlıklarından biri haline gelmiştir ve iş dünyasında, araştırmada ve karar verme süreçlerinde kritik bir rol oynamaktadır. Biz, veri analizi konusundaki tutkulu bir topluluk olarak, veri biliminin ve analizinin gücünü vurguluyoruz. Web sitemiz, işletmelerden akademisyenlere ve veri meraklılarına kadar herkesin veri analizi becerilerini geliştirmesine yardımcı olmayı amaçlayan bir kaynaktır. Misyonumuz, veri analizi sürecini anlaşılır ve erişilebilir hale getirmek, verilerin içinde gizlenen değeri açığa çıkarmak ve daha bilinçli kararlar almalarını desteklemektir.

Web sitemiz, geniş bir veri analizi yelpazesi sunmaktadır. Hangi sektörde olursanız olun veya hangi veri analizi aracını kullanıyorsanız kullanın, ihtiyaçlarınıza uygun hizmetler sunuyoruz. SPSS, R, Python, Excel veya diğer analiz araçlarını kullanarak veri madenciliği, hipotez testleri, regresyon analizi, zaman serisi tahmini, segmentasyon ve daha fazlasını içeren çeşitli analiz türlerini kapsarız. Ayrıca, öğrenmeyi kolaylaştırmak için zengin kaynaklar, öğreticiler ve interaktif araçlar sunuyoruz.